Albertus, archiepiscopus Livonie, Estonie et Pruscie
Lubec, VI.1256
Archiv der Hansestadt Lübeck
7.1-3/19 Livonica und Estonica 8
Uniuersis et singulis sancte matris ecclesie filiis, tam presentibus quam futuris, Albertus, miseratione diuina Archiepiscopus Lyuonie, Estonie et Pruscie ac Rigensis ecclesie, Apostolice sedis Legatus per totam Lyuoniam, Estoniam, Curoniam, Sambiam et Prusciam, necnon per Gotlandiam, Rvyam, Holtsaciam et Rvsciam, Salutem et benedictionem a domino ihesu christo. Litteras domini pape ad nos peruenisse noueritis sub hac forma: „Innocentius Episcopus, seruus seruorum dei. Venerabilibus fratribus suffraganeis Venerabilis fratris nostri . . Archiepiscopi Pruscie et Dilectis filiis ecclesiarum Pre latis ac clericis vniuersis per Prusciam, Lyuoniam, Estoniam, Semigalliam et Curoniam constitutis Salutem et apostolicam benedictionem. Illius patrisfamilias prouocatj exemplo, qui iuxta veritatem ewangelicam peregre profecturus seruis suis tradidit bona sua, reuersusque illos, qui talenta duplicauerant, constituit supra multa , illos libenter ad alias partes transferimus , quas propter sui necessitatem et latitudinem prudentibus nouimus cultoribus indigere, vt in eis sua opera dilatantes se operosos magis exhibeant, et vigilancjus perintendant, quo per eos plurimorum oportunitatibus vtiljus prouidetur et sibi meritorum gratia copiosius cumulatur. Cum igitur ecclesia Pruscie non modico tempore pastore vacarit, nos, volentes illum ibi ponere, qui deo gratus et acceptus hominibus. bonis dotatus naturalibus et gratuitis redimitus virtutibus fulget, mundicia nitet, claret scientia et meritis insignitur: venerabilem fratrem nostrum . . , quondam Armachanum Archiepiscopum, Pruscie duximus preficiendum ecclesie, virum vtique secundum cor nostrum, in quo pericia, prudencia, honestas, magnanimitas, fortitudo et temperancia ceteris comitate virtutibus delectabile hospicium inuenerunt, de fratrum nostrorum consilio, a vinculo quo tenebatur Armachanensi ecclesie absolutum, eidem Pruscie ecclesie in Archiepiscopum prefecimus et pastorem, sibi ad eandem ecclesiam dantes licenciam transeundi, plena ej tam in spiritualibus quam temporalibus amministratione concessa, subicientes eidem omnes Pruscie, Lyuonie et Estonie Episcopos, proprios Archiepiscopos non habentes. Qvocirca vniuersitatj vestre per apostolica scripta firmiter precipiendo mandamus, quatinus ipsi tamquam patri et pastori animarum vestrarum plene ac humiliter intendentes, exhibeatis ej obedientiam et reverenciam debitam et deuotam, ejus salubria monita et mandata suscipientes deuote ас inviolabiliter obseruantes. Alioquin sententiam, quam idem rite tulerit in rebelles, ratam habebimus et faciemus auctore deo vsque ad satisfactionem condignam inviolabiliter obseruari. Datum Lvgduni, V Idus Januarii, Pontificatus nostri anno tercio." Per tenorem harum litterarum constat, nos plena tam in spiritualibus quam in temporalibus in toto Archiepiscopatu nostro amministratione gaudere, et posse statuere in terris nobis metropolitico iure subiectis, quicquid Archiepiscopus in sua provincia de iure decreuerit statuendum. Item super legatione predictarum terrarum tales ad nos littere peruenerunt: „Innocencius Episcopus, seruus seruorum dej. Vniuersis in provincia Pruscie, Lyuonie, Estonie, Gotlandie, Holtsacie et Rvye fidelibus constitutis Salutem et apostolicam benedictionem. Tamquam vagientes pulli humilium fidelium multitudo in paternj subsidij exspectata munera suspenduntur, cum pastor venerit, de manu ipsius salutífera cibaria recepturi, que necessitatis sue pensata inopia cupiunt desiderio estuantj. Sane Laban experimento didicit, quod propter Jacob benedixerit sibi deus, et creuerit valde substancia domus ejus, in quo signanter exprimitur, quod in illorum ingressu bona proueniunt largiora, qui per bonorum exercicium operum, ignita repelientes iacula inimicj, nomen supplantatoris Jacob verius promerentur. Cum igitur venerabilem fratrem nostrum . . Archiepiscopum a vinculo Armachanensis ecclesie absolutum, Pruscie, Lyuonie et Estonie duxerimus preficiendum ecclesie, virum potentem opere et sermone, quem bonorum studiorum virtus imitabilem, prudencia prouidum, benignitas affabilem, reverendum maturitas, facundia reddit gratum, vt in ejus iocundo aduentu de pleniori sibi potestate concessa habundanciori vos benedictionis rore perfundat, eidem in provincia Pruscie, Lyuonie, Estonie, Gotlandie, Holtsacie et Rvye plene duximus legationis officium committendum, vt euellat consuetudinem praui ritus, noxia dissipet, im pedimenta dampnosa disperdat, virtutes edificet, mores plantet. Vos igitur ipsum, immo venus nos in ipso , recipientes cum obsequiose reverencie famulatu , sibi debitj honoris seruicia et prompte obediencie ministerium impendatis, audientes deuocius ipsius salubria monita et mandata, et ditigentiori studio adimplentes. Alioquin sententiam, quam idem rite tulerit in rebelles, ratam habebimus, et vsque ad satisfactionem condignam auctore domino faciemus inviolabiliter obseruari. Datum Lvgdunj, IIII Nonas Aprilis, Pontificatus nostri anno tercio." Per has litteras patet nos habere plene legationis officium in terris omnibus supradictis, et sicut legatus apostolice sedis posse statuere et ordinare quicquid ad vtilitatem et profectum sanete ecclesie et christi fidelium rite viderimus ordinandum. Verum quia post receptionem presentium litterarum aliquociens accessimus ad sedem apostolicam, ne quisquam possit obicere propter hoc legationis nostre officium exspirasse, Id circo, ad stabihendum in futurum nostre legationis officium, litteras apostolicas in forma sub scripta curauimus impetrare: „Innocencjus episcopus, seruus seruorum dej. Venerabilj fratri . . Archiepiscopo Pruscie, apostolice sedis legato, Salutem et apostolicam benedictionem. Tuis deuotis precibus an(n)uentes, fraternitatj tue auetoritate presentium indulgemus, vt, quocienscumque negociis tibi ab apostolica sede commissis expedire necessario ас vtiliter videris, licite sedem apostolicam adire possis, legatorum ipsius consuetudine contraria non obstante. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere, vel ej ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dej et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se nouerit ineursurum. Datum Lugduni, VIII kal. Maij, Pontificatus nostri anno sexto." Ex hac vltima littera patet, quod, propter accessum nostrum ad sedem apostolicam, legationis nostre officium minime exspirauit. Auetoritate igitur dej omnipotentis et tarn ordinaria quam legationis, In nomine sancte et individue trinitatis, ad vtilitatem christi fidelium mare nauigancium pro negociationibus licitis et honestis , per omnes terminos nostre iuriditionj subiectos in omnibus partibus supradictis duximus statuendum, vt omnes mercatores huiusmodi negociationibus insistentes sub Apostolice sedis et nostra protectione consistant, et si aliqui naufragium passi fuerint, omnes finitimj homines ipsis naufragis propter deum et iuris naturalis equitatem in tanta necessitate subueniant, sicut vellent sibi in casu similj subueniri. Scientes esse sanxitum tarn Apostolica auetoritate quam Imperialj ac Regia potestate, quod omnes res illorum, qui naufragium sunt perpessi, vbicumque appulsa(e) fuerint vel adiecta(e), siue ipsi naufragi presentes fuerint vel absentes, de mero iure et proprie sunt illorum, qui eas possidebant, antequam huiusmodi naufragium paterentur, et res eedem ad eorundem heredes pertinent, si fortassis aliqui mortis periculum incurrerunt, nulla contraria consuetudine obsistente. Heredes vero, qui propter locorum distanciam non possunt commode infra annum et diem prosequi causam suam, habeant ex presentí con stitutione biennium, et si ex valde remotis partibus fuerint, infra triennium prosequantur. lili vero, qui predictos naufragos in tanto discrimine adiuuerint pure et simpliciter propter deum, vnjus annj et XL dierum de iniuncta sibi penitencia indulgenciam consequantur. Qui vero pro temporali emolumento manum eis adiutricem porrexerint, laboris sui mercedem accipient, secundum constitutionem bonorum hominum, qui ad hoc fuerint deputatj. Si uero, quod non speramus, aliquis tam sceleratus fuerit et prophanus, qui ad rapinam predictarum rerum presumpserit extendere manus suas, statim ipso facto sentenciam excommunicationis incurrat, et nisi infra octo dies restituent quod accepit, diuina cessent in tota parrochia, vbi rapina commissa fuerit, et in ilia similiter, ad quam dilate fuerint res huiusmodi de rapina, et emptores earundem rerum a raptoribus similj subiaceant ulcionj; similiter et iudex, in cujus iuridictione consistunt predones huiusmodi, si non procurauerit ablata restituj infra mensem. Quod si ad Episcopum locj querela de huiusmodi facto perlata fuerit, et ipse similiter remedium adhibeat, si voluerit officij sui periculum euitare. Quod si quisquam predictorum excommunicatorum discrimen mortis incurrerit, antequam fuerit absolutus, omnino ecclesiastica careat sepultura, quin immo cadauer in mare proiectum ibi condignam penam accipiat, vbi fa[s]cinus est commissum. Quia, vero omnes terre supradicte maxime ope mercatorum post deum ad fidem catholicam sunt conuerse, decens est et consentaneum racionj, vt laboris suj dignam retributionem accipiant, vt ad ea, que adhuc facienda restant, forcjus animentur. Vnde presentj constitutione sanximus, vt omnes huiusmodi mercatores secundum consuetudinem hactenus obseruatam ab omnibus exactionibus et theloneis siue pedagiis perpetuis temporibus sint liberi et immunes, et si quisquam contra statutum huiusmodi aliquid extorquere presumpserit, donec ablata in duplum restituat, ecclesiasticis careat sacramentis. Nulli igitur fidelium liceat has constitutiones aliquatenus infringere , si diuinam voluerit euadere vlcionem, Cunctis autem eas seruantibus sit gratia dominj nostri ihesu christi in presenti et gloria in futuro. Vt autem hec illibata permaneant, presentem paginam sigilli nostri appensione duximus roborandam. Datum in Ciuitate Lvbicensi, per manum Henrici scrinarij et notarij Ciuitatis eiusdem. Actum anno dominj M0СС0 Quinquagesimo Sexto, Mense Jvnio. Signum Henrici notarij Ciuitatis Lvbicensis. Amen.
Šaltinis: Friedr. Asfchenfeldt., Codex diplomaticus Lubecensis. Lübeckisches Urkundenbuch. 1ste Abth.: Urkundenbuch der Stadt Lübeck, Lübeck, 1843: 209-213.
