Vilko dantys

Albertus, archiepiscopus Rigensis

Riga, 1256

Fundacja XX. Czartoryskich, Zbiór Dokumentów Pergaminowych

33 Perg.

470 x 190 + 18 mm

    Išlikę trys originalo egzemplioriai: A – Kunigaikščių Čartoriskių bibliotekoje (Biblioteka Książąt Czartoryskich) Krokuvoje (perg. 33), pergamento lapas su 5 antspaudais, iš kurių išliko 3: 1) trūksta (Rygos arkivyskupo Alberto); 2) Rygos kapitulos: „Sig[ill]um capituli Rigensis eccles[ie †]“; 3) trūksta (Kalavijuočių ordino); 4) Rygos dominikonų: „S. fratrum pr[edica]torum in Rig[a]“; 5) Rygos pranciškonų: „[Si]gillum fra[trum minorum in Riga]“. Įrašai kitoje pergamento pusėje: „De tercia parte fratrum Gerzeke. et de littore maris in Curonia“; „Concordia Alberti Archiepiscopi et Capituli Rigensis cum Lodovico preceptore et fratribus ordinis de loco Castri Girseke, de tertia parte Seloniae regionis“ (vėlyva rašysena). B ir C – Stokholmo valstybės archyve (Riksarkivet, Utländska pergamentsbrev Estland och Livland. 1256 utan dag. Schirren 24. Ex. 1 och 2). B išlikę 3 antspaudai (tie patys kaip A), C – 2 antspaudai (nr. 2 ir 4). Įrašai kitoje B pusėje: „De tercia parte fratrum Gerzeke. Et de littore maris in Curonia“; „Anno domini M° ducentessimo Lvj°“; „1m sigillum archiepiscopi Rigensis, 2m sigillum Capituli Rigensis, 3m sigillum fratrum milicie Christi, 4m sigillum fratrum predicatorum in Riga, quintum sigillum fratrum minorum in Riga“ ir kt. Įrašai C kitoje pusėje: „Ave Maria“; „Concordia habita inter archiepiscopum Rygensem totumque capitulum eius, quod locus castri in Gerzeke pro tercia parte cum terra, decimis et omni iure temporali sit eorum. Similiter intelligendumque de tercia parte, qui Selonia nuncupatur, hoc adiecto, quod terra illa, que adiecet castro dicto Ascrad etc.“ ir kt.

    Skelbta: Arndt, 1753, p. 54–55; LUB, 1853, p. 273–274 (nr. 288); Perlbach, 1886, p. 14–15 (nr. 6; pataisymai pagal originalą); Bielenstein, 1892, p. 432–433 (nr. 40; be pabaigos); SLVA, 1940, p. 401–403 (nr. 432); KGU, 2003, https://www.herder-institut.de/go/GK-1a073a; T. Baranauskas, Sėlos aktai. Acta Seloniae, Joniškis, 2015: 23-26; 53-58.

    Datavimas: Dokumente nurodyta tik 1256 m. data. Tačiau šią sutartį sudaręs Liudvikas Livonijos magistro pareigas galėjo eiti tik po to, kai magistras Anonas Zangerhauzenas išvyko užimti Vokiečių ordino didžiojo magistro pareigų, o tai datuojama 1256 m. pabaiga (Gudavičius E. Kryžiaus Karai Pabaltijyje ir Lietuva XIII amžiuje, Vilnius, 1989, p. 114, 120). Hermanas Vartbergė nurodo, kad Liudvikas ėjo magistro pareigas labai trumpą laiką (in tam brevi tempore vicemagister constitutus).

    ALBERTUS, Miseratione divina sancte Rigensis ecclesie Archiepiscopus, H[ermannus] prepositus, M. prior, Totumque eiusdem ecclesie capitulum, omnibus Christi fidelibus, ad quos presens scriptum pervenerit, in salutis auctore salutem. Ut omnis controversia et questio inter nos ex parte una, et dilectos in Christo Magistrum Lodwicum, preceptorem et fratres Hospitalis sancte Marie de domo Teutonica in Rigensi diocesi commorantes ex altera, penitus conquiescat, presentibus litteris confitemur, quod super hiis, de quibus erat questio, amicabiliter convenimus cum eisdem fratribus sub hac forma: ita videlicet, quod locus castri in Gerzeke pro tercia parte cum terra, decimis et omni iure temporali sit eorum, spirituali iure nobis tantum relicto. Similiter debet intelligi et eodem modo de tercia parte, que Selonia nuncupatur, hoc adiecto, quod terra illa, que adiacet castro dicto Ascrad, in terciam partem eiusdem castri cedet, et due partes, que sunt site contra castrum Kucanois, iam dicto castro assignentur, ita tamen, quod inter has divisiones, fratrum videlicet et nostram, terra super Dunam, continens miliare in longum et latum, Abbatisse et conventui sancti Iacobi relinquatur. De censu autem et decimis castrorum Segewold et Wende et omnium bonorum suorum per totam diocesim Rigensem, que inter nos et ipsos in questione fuerunt, omni actioni cessimus, quam habuimus contra ipsos. Non obstantibus privilegiis ex utraque parte super hiis omnibus habitis vel habendis. In cuius rei compensationem reliquerunt nobis allodium et terram in Blomendal cum suis pertinentiis et omnes agros, quos in Stenholma habuerunt, cum pratis ab archiepiscopo perpetuo possidenda. Nobis autem, preposito et capitulo, reliquerunt in Semigallia, in villa, que Pestene nuncupatur, octo uncos cum omni iure suo. Item super bonis nostris in Curonia, in Donedange et Targele, nobiscum taliter convenerunt, ut predicta bona cum terminis suis et litore maris, quod adiacet, libere nobis ab eisdem fratribus cum omni iure in perpetuum relinquantur. Cessimus etiam actioni, quam habuimus contra eosdem fratres in censu et decimis de terra, que Calve dicitur, hoc conscientiis eorum relinquentes, salvo tamen iure spirituali ecclesie Rigensis. Terra etiam Warkunde ad ipsos fratres pertinebit, ita sane, quod episcopo et hominibus suis et fratribus et hominibus eorum in piscariis nullum ex hoc preiudicium generetur, sed cuilibet ius suum, ut hactenus possederunt, relinquatur. Ut autem hec omnia robur perpetue firmitatis obtineant, presentem litteram super hoc confectam nostro et ecclesie nostre, necnon et fratrum sigillis fecimus roborari. Mediante fratre Alberto, quondam Gordiano. Presentibus fratribus predicatoribus et minoribus et ipsorum sigillis roboratam. Datam in Riga, Anno domini k–m°cc°–v quinquagesimo sexto.

    Šaltinis: T. Baranauskas, Sėlos aktai. Acta Seloniae, Joniškis, 2015: 23-26; 53-58.

Vilko dantys